Renata Jasińska-Nowak

---

Życiorys

Renata Jasińska-Nowak urodziła się 17 marca 1953 roku w Zielonej Górze. Pochodzi z rodziny, której historia jest nierozerwalnie związana z tragicznie ważnymi wydarzeniami w dziejach Polski. Matka aktorki przeżyła obozowe koszmary, a ojciec angażował się w działalność konspiracyjną w czasie II wojny światowej. Jej edukacja teatralna rozpoczęła się w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, gdzie uzyskała dyplom na wydziale Lalkarskim we Wrocławiu w 1978 roku.

Podczas studiów zaczęła stawiać swoje pierwsze kroki jako aktorka na scenie Lubuskiego Teatru w Zielonej Górze, a w sezonie 1972/73 zadebiutowała na scenie lalkowej. W jej repertuarze znalazły się takie sztuki jak: Jaś czy Małgosia? oraz Jak to cała zgraja wilków chciała porwać Mikołaja. Od 1978 do 1981 roku Jasińska-Nowak była częścią Wrocławskiego Teatru Lalek, a następnie pracowała w Teatrze im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze przez kolejne sześć lat.

Na scenie Teatru Norwida zdobyła uznanie dzięki roli Klary w Zemście Aleksandra Fredry. Od 1980 roku aktywnie działała jako członkini Solidarności, a już pod koniec lat 80. pełniła funkcję wiceprzewodniczącej Komitetu Zakładowego we Wrocławskim Teatrze Lalek. Współpracowała również z Wrocławskim Teatrem Współczesnym, gdzie była częścią środowiska artystycznego, które odgrywało ważną rolę w oporze przeciwko reżimowi komunistycznemu.

W latach 1983–1989 była aktywną współpracowniczką Komitetu Kultury Niezależnej oraz teatru Nie Samym Teatrem, który zdobył uznanie wśród Polonii australijskiej, przyznając jej nagrodę Pol-Cult. Na scenie niezależnej realizowała przedstawienia, które były obecne poza cenzurą, takie jak Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego Adama Mickiewicza oraz Testament księdza Popiełuszki. Spektakle te były wystawiane w Warszawie, Poznaniu oraz Wrocławiu i spotkały się z pozytywnym odbiorem zarówno wśród krytyków, jak i widzów. Recenzje tych wydarzeń znalazły swoje miejsce w piśmie Obecność oraz w Kulturze Paryskiej.

W 1983 roku, razem z aktorką Iwoną Stankiewicz oraz mężem, aktorem Andrzejem Nowakiem, stworzyła niezależny teatr Scena 44, który prezentował swoje spektakle w kościołach w różnych regionach Polski, m.in. w dawnym województwie jeleniogórskim oraz Wrocławiu, Gorzowie Wielkopolskim, Poznaniu i Warszawie. Do 1988 roku pozostawała aktywna w tym projekcie jako aktorka, scenarzystka oraz współreżyserka.

Wśród innych artystów związanych z teatrem byli także: Iwona Stankiewicz, Andrzej Nowak, Ryszard Węgrzyn (Teatr Dramatyczny w Wałbrzychu) oraz Bogdan Michalewski (Teatr na Bruku). Stroną organizacyjną zajmowała się jeleniogórska Solidarność. Działaczami byli tacy ludzie jak: Andrzej Piesiak, Roman Niegosz, Władysław Niegosz oraz Edward Wryszcz.

W 1985 roku zaczęła się era szykan wobec Jasińskiej-Nowak, która była wielokrotnie przesłuchiwana i zatrzymywana, a także pozbawiana angaży w teatrze w Jeleniej Górze. W 1987 roku, pod presją Służby Bezpieczeństwa, dyrekcja Teatru im. C.K. Norwida podjęła decyzję o nieprzedłużeniu z nią umowy o pracę. Przez kolejne sześć lat aktorka była związana z Wrocławskim Teatrem Współczesnym im. Edmunda Wiercińskiego, gdzie do lutego 1989 roku była współzałożycielką reaktywowanej Solidarności pod przewodem Zbigniewa Górskiego oraz Andrzeja Nowaka. Do 1993 roku pełniła rolę przewodniczącej Komitetu Zakładowego.

W dniu 13 czerwca 1987 roku miała niepowtarzalną okazję uczestniczyć w spotkaniu niezależnych środowisk twórczych z Janem Pawłem II w kościele św. Krzyża w Warszawie. Związki artystyczne z Wrocławskim Teatrem Współczesnym zaowocowały kilkoma znaczącymi rolami. Jednym z nich była roli Duni w Zbrodni i karze Fiodora Dostojewskiego.

Działalność polityczna

W 1989 roku Renata Jasińska-Nowak aktywnie wzięła udział w kampanii wyborczej solidarności w regionie jeleniogórskim. Jej zaangażowanie w działalność polityczną miało swoje odzwierciedlenie także w rok później, kiedy to w marcu 1990 roku została delegatem na II Walne Zebranie Delegatów Regionu Dolny Śląsk.

W okresie od 1990 do 1993 roku była członkinią Krajowej Sekcji Pracowników Instytucji Artystycznych Sekretariatu Kultury i Środków Przekazu NSZZ „Solidarność”. Dzięki jej determinacji i zaangażowaniu, od 1993 roku kontynuuje działalność jako członek Solidarności w Teatrze Polskim we Wrocławiu.

Teatr Arka

Od 1993 roku Renata Jasińska-Nowak była jednym z głównych filarów Teatru Arka we Wrocławiu, pełniąc funkcję współzałożycielki. Jej zaangażowanie w teatr nie ograniczało się jedynie do występów aktorskich, ale obejmowało także autorstwo scenariuszy, reżyserię oraz dyrekcję. Jako jego spiritus movens z odwagą poszerzała horyzonty artystyczne tej instytucji kultury, gromadząc wokół siebie osoby utalentowane i wrażliwe na sztukę, gotowe do twórczych eksperymentów.

Jej dbałość o dobór adeptów sztuki teatralnej była szczególnie zauważalna, co świadczyło o jej wyjątkowym wyczuciu i pasji do zawodu. Po jej śmierci, która miała miejsce 4 sierpnia 2019 roku, 26 września 2019 roku Teatr Arka zyskał nowe imię – Renaty Jasińskiej, upamiętniając w ten sposób jej niezwykły wkład w kulturę.

Oprócz działalności w teatrze, w 2011 roku została absolwentką Rady Kultury Dolnego Śląska. W 2006 roku wystąpiła w filmie Filipa Bajona, gdzie zagrała rolę matki chłopca z niepełnosprawnością. Przez wiele lat była również przedmiotem analizy przez Wydział III WUSW w Jeleniej Górze, gdzie do 16 lutego 1988 roku była rozpracowywana w ramach operacji o kryptonimie „Renia”.

Nagrody i wyróżnienia

Renata Jasińska-Nowak zdobyła wiele prestiżowych nagród i wyróżnień, które odzwierciedlają jej zasługi w dziedzinie teatru oraz działalności artystycznej. Poniżej przedstawiamy szczegółowy wykaz jej osiągnięć.

• Odznaka Honorowa Złota Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego, przyznana w 2013 roku,
• Laureatka konkursu Akcja Akacja, Akcja Dąb „Niezwykły Dolnoślązak” w 2013 roku,
• Europejska Nagroda Obywatelska dla Teatru Arka, prowadzonego przez Renatę Jasińską-Nowak, przyznana w 2013 roku,
• Nagroda Wrocławia dla Teatru Arka z tego samego roku,
• Nagroda specjalna Ministra Kultury i Sztuki za całokształt pracy artystycznej, otrzymana w 2004 roku,
• Nagroda na Festiwalu Teatru Jednego Aktora w Toruniu w 1979 roku, za rolę Pani w „Pokojówkach” Jeana Geneta,
• Nagroda Miasta Wrocławia, przyznana przez wojewodę wrocławskiego w 1980 roku,
• Pierwsza nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym w Zagrzebiu w ówczesnej Jugosławii za rolę Pinokia w 1978 roku,
• Nagroda Polcul Foundation za działalność artystyczną NTSCiC, przyznana w 1986 roku.

Każde z wymienionych wyróżnień świadczy o wybitnych osiągnięciach artystycznych Renaty Jasińskiej-Nowak oraz jej niezrównanym wkładzie w rozwój kultury. Dzięki swoim działaniom i talentowi, przyczyniła się do wzbogacenia życia teatralnego w Polsce oraz za granicą.

---

Oceń: Renata Jasińska-Nowak

---