Adam Bartosz

---

Życiorys

Adam Bartosz to wybitny specjalista z zakresu etnologii, który swoje studia ukończył na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1972 roku oraz w dziedzinie muzeologii w 1979 roku. Od 1980 do 2012 roku pełnił funkcję dyrektora Muzeum Okręgowego w Tarnowie, gdzie miał nieoceniony wpływ na rozwój instytucji.

Jako pomysłodawca i organizator wielu wydarzeń kulturalnych, Bartosz skoncentrował się na umacnianiu tożsamości polskich Romów oraz promowaniu ich kultury. W 1996 roku zainicjował Międzynarodowy Tabor Pamięci Romów, który stawał się platformą wymiany i refleksji nad historią tej społeczności. Z jego inicjatywy w tarnowskim muzeum powstała pierwsza na świecie stała ekspozycja poświęcona historii i kulturze Romów – „Roma, Cyganie. Historia, kultura”.

W 1982 roku Bartosz zorganizował pierwszą po II wojnie światowej wystawę dedykowaną Żydom w Tarnowie, zatytułowaną „Żydzi w Tarnowie”, która odbyła się poza ŻIH-em. Był również jednym z głównych inicjatorów powołania Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w 1988 roku, a od 1996 roku sprawuje funkcję prezesa tego komitetu. Jego działalność obejmowała organizację Dni Pamięci Żydów Galicyjskich, które miały na celu uczczenie pamięci o społeczności żydowskiej na tym terenie. Bartosz zadziałał także na rzecz ochrony żydowskich cmentarzy w Galicji.

W latach 90. prowadził wykłady na letnich seminariach w Oxford Centre for Hebrew and Jewish Studies w Wielkiej Brytanii, a w latach 1995-1996 skorzystał z półrocznego stypendium. Jego zainteresowania obejmowały problematykę mniejszości narodowych, co zaowocowało stypendiami naukowymi w takich krajach jak Stany Zjednoczone, Wielka Brytania oraz Indie.

Adam Bartosz był także redaktorem naczelnym Rocznika Tarnowskiego w latach 2008–2014 i odgrywa aktywną rolę w redakcjach pism romskich, takich jak Rrom po Drom (od 1990) oraz Kwartalnik Romski (od 2010). Regularnie publikuje artykuły w licznych czasopismach krajowych i zagranicznych, takich jak Lud, Kwartalnik Instytutu Historii Kultury Materialnej, Spotkania z Zabytkami oraz Studia Romologica, a także Romani Džanipen, Etúdes Tsiganes i Múzeum.

Należy do Stowarzyszenia Romów w Tarnowie oraz Podzespołu do Spraw Romskich przy MSWiA. Bartosz angażuje się również w działania Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej od 1990 roku oraz Stowarzyszenia Muzeów Małopolskich, gdzie był inicjatorem i prezesem w latach 2005–2009. Jego działania w Tarnowskim Towarzystwie Kulturalnym, Towarzystwie Historycznym oraz w kierowaniu edukacyjnym projektem Mezuza (2015–2016) pokazują szeroki wachlarz jego zainteresowań oraz zaangażowania w dydaktykę i kulturę.

Publikacje

Adam Bartosz to autor, który wydał kilkadziesiąt artykułów skupionych na tematyce żydowskiej. Wśród jego osiągnięć znajdują się również liczne publikacje książkowe. Do najbardziej znanych tytułów należą: Tarnowskie judaica (1992), Żydowskim szlakiem po Tarnowie (2000, 2002), Tarnowski cmentarz żydowski, w kooperacji z Januszem Koziołem (2005) oraz Galicyjskim szlakiem chasydów sądecko-bobowskich, wydana przez Austerię w Krakowie (2015).

Wielką rolę w jego twórczości odgrywa redagowanie różnorodnych opracowań. Warto wymienić takie publikacje jak: Skarby muzeów Małopolski (2004) oraz trylogię, składającą się z: Małopolska przed stu laty (2006), Małopolska w czasach II Rzeczpospolitej (2007), Małopolska w czasach PRL (2009) i Encyklopedia Tarnowa (2010). To tylko niektóre z jego wielu wydawnictw muzealnych.

Jego dorobek obejmuje w sumie kilkaset artykułów, które zostały opublikowane w różnych językach. Bartosz nie ogranicza się jedynie do badań nad kulturą żydowską. Zajmuje się także problematyką romską, wydając książki takie jak Katalog zbiorów cyganologicznych (2007) oraz My Cyganie/Amen Roma (2008). Dodatkowo, autor opublikował liczne artykuły w czasopismach romologicznych na całym świecie.

Nagrody i odznaczenia

Adam Bartosz to osoba, której działalność artystyczna i społeczna została wielokrotnie doceniona poprzez różnorodne nagrody i odznaczenia. Poniżej przedstawiamy kluczowe osiągnięcia w tej dziedzinie.

• 1996 – indywidualna nagroda Ministra Kultury i Sztuki za wystawę muzealną poświęconą Romom – Roma, Cyganie. Historia, kultura,
• 1998 – Dyplom Uznania za Zasługi dla Ochrony Zabytków Kultury Żydowskiej w Polsce, przyznany za opiekę nad zabytkami żydowskimi przez Ambasadę Izraela w Polsce,
• 2000 – nagroda fundacji australijskiej Polcul za działalność na rzecz mniejszości narodowych,
• 2002 – wyróżnienie Ministra Kultury i Sztuki w ramach corocznego konkursu ministerialnego Sybilla za realizację Taboru Pamięci,
• 2005 – Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za działania w obszarze ochrony dziedzictwa,
• 2007 – Medal Ministra Sprawiedliwości za prace na rzecz resocjalizacji skazanych poprzez ich angażowanie w prace przy zabytkach,
• 2009 – laureat międzynarodowej nagrody od uniwersytetu w Nitrze (Słowacja) dla osób z zagranicy promujących kulturę Romów – Czarny Bocian (Kalo Čangalo),
• 2011 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” w uznaniu za ochronę dziedzictwa,
• 2011 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski dla działań na rzecz ochrony, zachowania i rozwoju tożsamości kulturowej mniejszości narodowych i etnicznych,
• 2012 – Krzyż Oficerski Orderu Zasługi (Węgry),
• 2019 – Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za ochronę dziedzictwa,
• 2023 – Honorowy Obywatel Miasta Tarnowa.

---

Oceń: Adam Bartosz

---