Zatonie (Zielona Góra)

---

Liczba ludności

W odniesieniu do demografii Zatonia, miejscowości w pobliżu Zielonej Góry, zauważalny jest stały wzrost liczby mieszkańców na przestrzeni lat. Poniżej przedstawiono zaktualizowane dane dotyczące liczby ludności w poszczególnych latach:

• 2006 – 397,
• 2007 – 425,
• 2008 – 447,
• 2009 – 470,
• 2010 – 496,
• 2011 – 521,
• 2012 – 572,
• 2013 – 587,
• 2024 – 715.

Historia

Wieś Zatonie, o bogatej metryce sięgającej średniowiecza, została założona prawdopodobnie w XIII wieku. Po raz pierwszy jej wzmianka pojawiła się w dokumentach w roku 1305, kiedy to miejscowość znana była jako Martinivilla. Do roku 1646 Zatonie znajdowało się w rękach rodziny von Kietlitz (w różnych źródłach spotyka się także nazwisko Kittlitz), która posiadała także pobliskie Drzonkowo do 1611 roku.

Wokół połowy XVI wieku wieś była podzielona pomiędzy dwie rodziny: von Kittlitz oraz Sigismunda von Knobelsdorfa. W 1646 roku po zmarłym baronie von Kittlitzu, jego żona Barbara, będąca bezdzietną wdową, sprzedała część Zatonia Joachimowi von Lestwitzowi. Późniejsze losy wsi związane były z Balthasarem von Unruhem, który zdołał połączyć dobra, a także zbudować rezydencję.

Majętność Zatońska stała się własnością Ferdinanda Gottloba von Scopp z Przecławia po śmierci potomka Balthasara, Hansa Friedricha von Unruha. W roku 1771 dobra kupiła hrabina von Cosel, a po jej zgonie w 1784 roku dziedziczył je jej syn, Gustaw Ernest. W roku 1789 majątek przeszedł w ręce von Johnstona und Krögeborna, ponieważ syn hrabiny miał problemy z zarządzaniem dobrami.

W kolejnych dwóch dekadach Zatonie zmieniało właścicieli, w tym von Ramina, rotmistrza Prittwitza oraz hrabiego Hansa Melchiora von Schweinitza. Dobra stały się częścią posagu córki Piotra Birona, który zmarł w 1800 roku, a księżna kurlandzka powróciła do Zatonia w 1809 roku. Na krótko, bo na zaledwie cztery lata, kiedy pałac oraz ogród zostały przebudowane w stylu klasycystycznym.

Prace nad przebudową zakończono w 1843 roku, a ich autorem był książę Hermann von Pückler z Mużakowa, znany architekt ogrodowy XIX wieku. W 1844 roku księżna Dorota de Talleyrand-Périgord opuściła Zatonie i przeniosła się do Żagania, gdzie objęła w posiadanie dobra księstwa żagańskiego. Pałac w Zatoniu był świadkiem wizyt wielu wybitnych postaci dziewiętnastowiecznej Europy.

Wśród tych osobistości można wymienić przyrodnika i podróżnika, twórcę geografii fizycznej Alexandra von Humboldta, kompozytorów Franciszka Liszta i Richarda Wagnera, pisarza Viktora Hugo, a także cara Rosji Mikołaja I, króla Prus Fryderyka Wilhelma IV oraz generała Wellingtona z Anglii.

Po zgonie księżnej w 1862 roku, majątek wraz z Zatoniem przeszedł na jej syna, księcia Aleksandra von Dino, a w 1879 roku został nabyty przez ministra Rudolfa von Friedenthala. Wkrótce po nim, drogą dziedziczenia, dobra przejęła jego córka, baronowa von Lancken-Wakenitz.

Zabytki

W rejestrze zabytków znalazło się wiele znamiennych obiektów, które wnoszą nieocenioną wartość kulturową do historii regionu:

• ruina kościoła pw. św. Jana z drugiej połowy XIV wieku, w którym kamienne mury zawierają popularnie stosowaną w tym obszarze rudę darniową w budownictwie sakralnym,
• kościół ewangelicki, aktualnie pełniący funkcję rzymskokatolickiego filialnego pod nazwą Matki Boskiej Częstochowskiej, zbudowany w 1765 roku w technice szachulcowej. W 1839 roku dokonano wymiany fundamentów, a wnętrze odbudowano w 1841. W latach 1865-1866 dostawiono murowaną wieżę, z kolei w latach osiemdziesiątych XIX wieku rozpoczęto proces zamiany konstrukcji szachulcowej na murowaną, który zakończono na początku XX wieku. Wnętrze budowli charakteryzuje dwukondygnacyjny korpus pod wysokim dachem wielospadowym, dwie przybudówki i wieża ze stożkowym hełmem, a także lekko łukowate okna. W głównym wejściu do wieży znajduje się zamknięcie półkoliste, a jednonawowym wnętrzu, którego część prezbiterialna przykryta została pozornym sklepieniem, zachowały się empory wsparte na słupach. Chór muzyczny znajduje się nad wejściem, za ołtarzem umiejscowiono wejście do zakrystii. Część oryginalnego wyposażenia datowanego na koniec XVIII wieku przetrwała do dziś, w tym późnobarokowy ołtarz, wczesnoklasycystyczna chrzcielnica z 1795 roku, prospekt organowy z organami z datą „1799”, a także trzy konfesjonały, ławki, dwa mosiężne świeczniki oraz dwa dzwony z 1880 roku i z końca XIX wieku,
• przed kościołem rośnie dąb Jana Pawła II, który został wyhodowany z żołędzi dębu Chrobry. W okolicy znajduje się także granitowy głaz, upamiętniający wycięty dąb Wilhelma, posadzony na pamiątkę zjednoczenia Niemiec w 1871 roku,
• dom nr 47, pochodzący z końca XVIII wieku,
• zespół pałacowy składający się z różnych obiektów,
• – pałac, który datowany jest na XVII wiek, został zbudowany w latach 1685-1689 jako piętrowy budynek z dachem czterospadowym i wystawkami. W 1842 roku przeszedł przebudowę w stylu klasycystycznym, która łączyła się z nazwiskiem znanego architekta K.F. Schinkla. Spełniał on funkcje dwupiętrowej, murowanej z cegły i podpiwniczonej budowli o prostokątnym planie, gdzie portyk z czterema kolumnami doryckimi prowadził do frontowego wejścia. Z tyłu budynku zachował się podobny portyk. Fragmenty detali architektonicznych, takie jak gzymsy oraz prostokątne obramienia okien, zdobiły elewacje pałacu. Na gzymse koronującym umieszczono attykę z herbowym kartuszem Talleyrandów. Budowla została spowodowana spaleniem przez wojska radzieckie w 1945 roku i obecnie znajduje się w stanie ruiny, aczkolwiek przeszła rewitalizację,
• – ruina oranżerii pochodzącej z XVIII/XIX wieku, która częściowo została odremontowana,
• – czworak z pierwszej połowy XIX wieku,
• – park, który stworzono w XVIII/XIX wieku jako krajobrazowy za sprawą słynnego architekta parków Piotra Józefa Lenné. Obecnie jego stan jest własnością państwową, a w latach osiemdziesiątych XX wieku został powiększony o podmokłe tereny leśne rozciągające się na powierzchni ponad 50 ha. Obszar ten jest miejscem, gdzie do dnia dzisiejszego rośnie wiele gatunków drzew, w tym o charakterze pomnikowym, takich jak dąb Talleyranda, starodrzew dębowy, grab, jesion, jawor oraz klon. W okolicach parku znajdują się także inne pomnikowe obiekty, którym nadano unikalne nazwy, takie jak dąb świętego Huberta, dąb Młynarza przy starych resztkach młyna na Ochli, czy dąb Heliodor przy starej drodze prowadzącej do Ochli.

---

Oceń: Zatonie (Zielona Góra)

---