Piotr Müldner-Nieckowski

---

Życiorys

Piotr Müldner-Nieckowski jest osobą o niezwykle bogatym dorobku artystycznym i naukowym, będąc synem Wiesława Müldnera-Nieckowskiego (1915–1982), który był artystą wszechstronnym – rzeźbiarzem, malarzem oraz grafikiem. Piotr jest także starszym bratem Jacka Müldnera-Nieckowskiego, równie utalentowanego rzeźbiarza.

W latach 1964–1970 uczęszczał do Akademii Medycznej w Warszawie, gdzie zdobył wiedzę medyczną i uzyskał specjalizację w zakresie chorób wewnętrznych. Dzięki swoim osiągnięciom naukowym uzyskał stopień doktora nauk medycznych oraz stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych, a następnie objął stanowisko profesora nadzwyczajnego na UKSW.

Życie osobiste Piotra ściśle związane jest z jego pierwszą żoną, Małgorzatą, która była rzeźbiarką, jubilerem i kompozytorką. Jego druga żona, Mirosława, również stawia na rozwój, pracując jako bibliotekoznawca. W rodzinie znajdują się również utalentowani potomkowie: córka Justyna Jannasz, która zajmuje się językiem iberyjskim oraz syn Łukasz, lekarz psychiatra i psychoterapeuta.

Piotr Müldner-Nieckowski pracował w Szpitalu Wolskim w Warszawie począwszy od początku swojej kariery zawodowej aż do roku 1993. Pełnił tam różne funkcje, w tym lekarza oddziałowego i kierownika przychodni rejonowej. Dodatkowo był również lekarzem wolontariuszem. W latach 1973–1974 odbył okresową służbę wojskową, pełniąc rolę lekarza pułku w Grudziądzu.

Następnie związał się z Akademią Medyczną w Warszawie jako pracownik naukowo-dydaktyczny w Zakładzie Historii Medycyny i Farmacji, gdzie jego praca trwała od 1974 do 1978 roku. Dalsze losy w branży wydawniczej zaowocowały jego działalnością na rzecz Państwowego Zakładu Wydawnictw Lekarskich (PZWL), gdzie sprawował funkcję naczelnym redaktora w latach 1983–1986, jednak został usunięty w wyniku represji politycznych.

W 1987 roku założył firmę Agencja Usług Literacko-Artystycznych (AULA), która w 1990 roku przekształciła się w wydawnictwo o tej samej nazwie. Piotr Müldner-Nieckowski pracował także jako lekarz prywatny przez 16 lat, od 1994 do 2010 roku. Uczestniczył w działalności naukowej na Wydziale Nauk Humanistycznych UKSW od 2000 roku, zdobywając tytuł profesora nadzwyczajnego w 2010 roku i zakładając Podyplomowe Studium Edytorstwa Współczesnego UKSW.

Wieloletnia kariera i pasja uczyniły go członkiem licznych prestiżowych organizacji, w tym Związku Literatów Polskich (1970–1983), Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (od 1989 roku, od 2017 roku wiceprezes) oraz Polskiego PEN Clubu (od 2016 roku). Ponadto, aktywnie uczestniczy w pracach różnych stowarzyszeń naukowych i literackich, takich jak Towarzystwo Lekarskie Warszawskie czy Polskie Towarzystwo Historii Medycyny i Farmacji.

Piotr Müldner-Nieckowski, jako osoba kreatywna, ma na swoim koncie dużą pracę redakcyjną w takich czasopismach jak Nowy Medyk, Nowy Wyraz czy Życie Literackie. Oprócz tego, opracował algorytmy komputerowe do automatyzacji procesów edytorskich i obsługi szpitali.

Doceniany w środowisku, zdobył liczne nagrody i stypendia, w tym stypendium i Nagrodę im. Tadeusza Borowskiego w 1976 roku, Medal im. Janusza Korczaka w 1982 roku oraz Nagrodę I stopnia Polskiego Radia za twórczość radiową w 1992 roku. W jego kolekcji znajdują się także Medal Komisji Edukacji Narodowej (2003), Medal Za Zasługi dla Kultury w Wojsku Polskim (2008), Nagroda im. Cypriana Kamila Norwida (2012) za tom poezji „Park” oraz Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2016) i wiele innych.

Ogólna charakterystyka twórczości literackiej

Twórczość literacka Piotra Müldner-Nieckowskiego charakteryzuje się unikalnym podejściem do rzeczywistości, w szczególności poprzez weryzm, który ukazuje rzeczywisty obraz świata, odzwierciedlając jego złożoną strukturę. Pisarz często sięga po motywy dotyczące ludzi zwykłych, stanowiących znaczną część populacji, a którzy przez elitę mogą być postrzegani jako pomijalny margines. Wskutek tej specyfiki, Müldner tworzy obrazy, które są jednocześnie chaotyczne, absurdalne oraz groteskowe.

Abstrakcyjne podejście do rzeczywistości pozwala autorowi posługiwać się absurdami i groteską, co jest zbieżne z postawami innych pisarzy, takich jak Rabelais, Céline czy Sławomir Mrożek. Osoby zajmujące się medycyną, jak ci wymienieni, mają zdolność dostrzegania szczegółów, co wpływa na ich twórczość emocjonalnie i intelektualnie. Biorąc pod uwagę absurdalność świata, Müldner uznaje, że jego opis powinien również odzwierciedlać tę groteskowość. W ten sposób, jego prace określane są jako groteska pozorna, która sięga po potoczny język, nadając mu artystyczne walory, jednocześnie dbając o myślową spójność, co nie zawsze przejawia się w konstrukcji dzieł.

Warto zauważyć, że związki pomiędzy pisarstwem Müldnera a tradycyjną narracją i poetyką są wyraźnie zauważalne, zwłaszcza w kontekście kryzysu, który dotknął literaturę XX wieku. Język jego utworów jest gęsty i zwięzły, unikając nadmiaru niepotrzebnych słów, lecz bogaty w paradoksy, które nadają głębi zarówno opisom, jak i dialogom. Teksty pisarza charakteryzują się dużą precyzją psychologiczną oraz fabularną, a w niektórych przypadkach fabuła zostaje celowo uproszczona lub zakończona w sposób zaskakujący. Przykładem może być jego eksperymentalna powieść Himalaje lub zbiory opowiadań Raz jeden jedyny, przesiąknięte satyrycznym humorem.

Już w swoich pierwszych dziełach poetyckich, takich jak Namiot ośmiu wierszy oraz Ludzki wynalazek, autor wprowadza wątki egzystencjalne w kontekście charakteryzującym się teatrem wojskowym, medycznym czy miejskim. W jego opowiadaniach pojawiają się elementy groteski, dowcipu językowego oraz ironii, a czasem nawet diaboliczny humor, co funkcjonuje jako krytyka konwencji społeczno-politycznych.

W późniejszym okresie twórczości, szczególnie w dramatach, pisarz wydaje się przesuwać w stronę bardziej syntetycznych diagnoz, starając się opisać to, co na pierwszy rzut oka wydaje się niedefiniowalne. Zmiany te dostrzegalne są w zbiorze wierszy Za kobietą tren, który ukazuje głębokie emocje związane z utratą żony oraz w audycjach radiowych, takich jak Księżna czy Przepustka do nieba. W tych pracach, literackie odzwierciedlenie absurdów rzeczywistości zostaje podporządkowane introspekcji, analizie emocji i myśli, co przyczynia się do ich unikalnej wartości.

Wszystkie te elementy zadziwiająco składają się na bogaty dorobek literacki Müldnera, do którego zalicza się: Opaska gazowa, poemat dyżurny, tomy wierszy Za kobietą tren, Park, Schody, powieści Śpiący w mieście oraz Himalaje, zbiory opowiadań Proszę spać i Raz jeden jedyny, a także dramaty radiowe Piórko oraz Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego.

Twórczość literacka

Piotr Müldner-Nieckowski to autor, którego twórczość obejmuje szeroki wachlarz form literackich, od poezji po prozę i dramaty radiowe. Jego dzieła, publikowane przez wiele wydawnictw, są świadectwem nieustannej ewolucji i zaangażowania w sztukę słowa.

W dorobku artysty znajdują się m.in. następujące pozycje:

• Namiot ośmiu wierszy (arkusz poetycki; Warszawa, Nowy Wyraz nr 6, 1975),
• Ludzki wynalazek (poezje; wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn 1978),
• Proszę spać (opowiadania; Iskry, Warszawa 1978),
• Himalaje (powieść; Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1979),
• Czapki i niewidki (powieść; wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn 1980),
• Śpiący w mieście (powieść; Czytelnik, Warszawa 1983),
• Diabeł na placu Zbawiciela (powieść; wyd. Pom. Szk., Warszawa 1990; LTW, Warszawa 2021),
• O świni (satyry; Aula, Warszawa 1993),
• Wilgoć (poezje; Spółka Poetów, Warszawa 1997),
• Jak być czytelnikiem (satyry; Aula, Warszawa 1998),
• Nie ma haka na buraka (satyry; Aula, Warszawa 1999),
• Poradnik dla chłopców (satyry; Aula, Warszawa 1999),
• Za kobietą tren (poezje; Aula, Podkowa Leśna 2001),
• Opaska gazowa. Poemat dyżurny (poezje; Aula, Podkowa Leśna 2004),
• Piórko. Dramaty radiowe (12 słuchowisk radiowych; wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007),
• Raz jeden jedyny, 53 opowiadania z nieustannego stanu w. (proza; Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2007),
• Müldner & Jakób. Korespondencja literacka Piotra Müldnera-Nieckowskiego i Lecha M. Jakóba (listy-eseje; wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010),
• Park (poezje; Aula, Warszawa 2011),
• Schody (poezje, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2015),
• Żywica (poezje, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2021).

Dodatkowo, autor jest znany z licznych dramatów radiowych oraz słuchowisk. Warto zwrócić uwagę na to, że jego dorobek radiowy obejmuje zarówno debiuty, jak i wielokrotnie nagradzane utwory. Wśród nich można wyróżnić:

• W ciemności. I nagroda w Konkursie na Słuchowisko Młodych Pisarzy. Debiut radiowy (1972, 1973, 1974),
• Butelki (1973, 1974),
• A na końcu bardzo ciemno. Wyróżnienie na I Festiwalu Słuchowisk Radiowych 1975 (1974–1979),
• Pustynia (1974),
• Wariacje radiowe, cykl miniatur (1974, 1975),
• Ponad dwieście miniatur radiowych, czyli Historia jednego żołnierza (1996, 1997),
• Jabłka i jabłonie (1996, wspólnie z Iloną Łepkowską).

Dzieła Piotra Müldnera-Nieckowskiego to nie tylko literatura, ale także konieczność refleksji nad współczesnością, co czyni je wyjątkowym zjawiskiem w polskiej kulturze literackiej.

Twórczość naukowa

Piotr Müldner-Nieckowski to postać, której wkład w polską naukę jest nieoceniony. Jego twórczość naukowa obejmuje wiele istotnych publikacji, w tym:

• Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego (Świat Książki, Warszawa 2003),
• Nowy szkolny słownik frazeologiczny (wraz z synem Łukaszem Müldnerem-Nieckowskim, Świat Książki, Warszawa 2004),
• Wielki słownik skrótów i skrótowców (wydawnictwo Europa, Wrocław 2007),
• Frazeologia poszerzona. Studium leksykograficzne (Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2007),
• Język nasz giętki (Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie, Warszawa 2016),
• Biegański, Kramsztyk i inni. O nowej etyce lekarskiej w XIX-wiecznej Warszawie (Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2016).

Dodatkowo, autor ma na koncie około 190 różnorodnych publikacji naukowych oraz popularnonaukowych, które dotyczą zarówno medycyny, jak i filologii. Te prace są często rozproszone w różnych czasopismach naukowych i innych wydaniach.

Redakcja naukowa, opracowania naukowe

Piotr Müldner-Nieckowski to autorytet w dziedzinie naukowej redakcji oraz opracowań. Jego wkład obejmuje różnorodne publikacje, które są istotne dla polskiej kultury i nauki.

Wśród jego znaczących osiągnięć znajdują się:

• Słownik języka polskiego (red. W. Doroszewski), w którym opracowano około 45 haseł dotyczących woluminów liter N-Ż z obszaru biologii i medycyny, zrealizowany w latach 1962-1965 w Warszawie,
• Słownik języka polskiego (red. M. Szymczak), dla którego opracowano około 60 haseł z dziedzin fizyki, chemii, biologii oraz medycyny, powstający w latach 1975–1978,
• Ryszard Milczewski-Bruno. Poezje, w której Müldner-Nieckowski przygotował wstęp krytyczny oraz szkic biograficzny oraz pełnił funkcję redaktora naukowego, wydanie LSW, Warszawa 1981,
• Polski słownik medyczny, wydanie drugie, w którym przygotował 37 haseł dla PAN – PZWL, Warszawa 1986,
• Sebastian Kneipp. Moje leczenie wodą, gdzie zajął się wstępem krytycznym, wyborem oraz opracowaniem tekstu, wydanie WAiP, Warszawa 1988,
• Andrzej Dąbrówka, Ewa Geller, Słownik antonimów, gdzie sprawował redakcję naukową oraz edytorską, Warszawa 1995,
• Marian Mazur, Cybernetyka i charakter, dotyczące redakcji naukowej, wstępu, biografii oraz bibliografii, Podkowa Leśna 1996,
• Arnold Hilgers, Inge Hofmann, Melatonina, gdzie Müldner-Nieckowski brał udział jako redaktor naukowy i konsultant przekładu z języka niemieckiego, Warszawa 1997,
• F.A. von Ingelheim, Ingo Swoboda, Wino a zdrowie, w którym pełnił rolę redaktora naukowego oraz konsultanta w zakresie przekładu z języka niemieckiego, Warszawa 1997,
• Józef Waczków, O sztuce przekładu, gdzie został redaktorem naukowym oraz opracował wstęp, Warszawa 1998,
• Encyklopedia powszechna, dla której stworzył koncepcję leksykograficzną, zajął się naukowym opracowaniem klasyfikacji dziedzin oraz siatki haseł, realizacja w wydawnictwie Europa, Wrocław, 2006,
• Pamiętnik Niny 1916-1919, dostępny pod adresem http://lo43.pl/nauczyciele/j_niemczynowicz_pamietnik/pamietnik_niny.php (2009),
• Kazimierz Bosek, Na tropie tajemnic Jana z Czarnolasu, gdzie odpowiadał za redakcję naukową, edytorską oraz typografię, wydanie Aula, Warszawa 2011.

Wszystkie te publikacje pokazują jego znaczący wkład w rozwój polskiego języka oraz wiedzy naukowej.

Przekłady

Piotr Müldner-Nieckowski jest autorem licznych przekładów, które obejmują różnorodne gatunki literackie. Oto szczegóły dotyczące jego prac:

• Opowiadania oraz poezje, które ukazały się w prasie – w sumie około 30 różnych pozycji, przetłumaczonych z języka rosyjskiego i angielskiego,
• Gail Bongiovanni, Kompendium gastroenterologii, tłumaczenie z angielskiego, wydane przez PZWL w 1988 roku,
• William Faulkner, Wiersze, przetłumaczone z angielskiego i zamieszczone w zbiorze Laurowo i jasno w 1994 roku, na stronach 213-219,
• William Carlos Williams, Poezje, przekład z angielskiego, opublikowane w Polskim Tygodniku Lekarskim, w numerze specjalnym z 1983 roku,
• Landrum B. Shettles oraz David M. Rorvick, Zaplanuj płeć swojego dziecka, wydane w Warszawie w 1997 roku,
• Maureen Keane oraz Daniella Chace, Dieta w chorobach nowotworowych, Warszawa 1998,
• Łącznie z innymi siedmioma pozycjami: są to książki z zakresu oświaty medycznej oraz literatura popularnonaukowa, przetłumaczone z angielskiego oraz niemieckiego, wydane przez Wydawnictwo Filar oraz J&BF w Warszawie w latach 1993–2001.

---

Oceń: Piotr Müldner-Nieckowski

---