Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze

---

Historia

Początki Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze datują się na rok 1908, kiedy to Albert Severin, mieszkaniec miasta, przekazał swoją cenną kolekcję. Zbiór ten obejmował głównie eksponaty związane z rzemiosłem oraz tradycjami lokalnymi Zielonej Góry. Muzeum zostało oficjalnie założone w 1922 roku, w efekcie inicjatywy Towarzystwa Pielęgnacji Tradycji Regionalnej Miasta Zielona Góra (Vereinigung für Heimatschutz und Heimatpflege in Stadt und Kreis Grünberg). Od ukazania się regionalnego muzeum (Heimatmuseum) w Zielonej Górze do roku 1945 zarządzał nim dr Martin Klose.

Celem tych instytucji było przedstawienie historii oraz charakterystyki małej ojczyzny (Heimatu). Pierwsza siedziba zielonogórskiego Heimatmuseum znajdowała się w pewnej poluterańskiej kaplicy przy dzisiejszej ul. dra Pieniężnego. W okresie od 1936 do 1940 roku, wystawy zostały przeniesione do budynku dawnej szkoły fryderycjańskiej przy ul. Szkolnej (aktualnie ul. Lisowskiego). Zwiedzający mogli zapoznać się z licznymi zabytkami obrazującymi historię miasta oraz regionu, sięgając aż do paleolitu.

Po zakończeniu II wojny światowej, w oparciu o niemieckie Heimatmuseum, powstało Muzeum Miejskie w Zielonej Górze. Ekspozycje w budynku muzeum przy ul. Lisowskiego pozostały jedynie marginalnie zmienione od wersji sprzed wojny, co spotkało się z głośną krytyką ze strony lokalnej prasy. Publiczność mogła znów korzystać z zasobów muzealnych od czerwca 1946 roku. W 1950 roku placówka została upaństwowiona, a następnie włączona do poznańskiego okręgu muzealnego jako Muzeum Regionalne. W 1957 roku muzeum zyskało nowy status jako Muzeum Okręgowe, co uczyniło je jednostką nadzorującą inne muzea znajdujące się w województwie zielonogórskim, które zostało utworzone w 1950 roku. W 1959 Muzeum Okręgowe w Zielonej Górze uzyskało do swojej dyspozycji budynek po Starostwie Powiatowym, który wykorzystuje do dziś.

W latach sześćdziesiątych, w muzeum zrealizowany został program merytoryczny zapoczątkowany przez Michała Kubaszewskiego. Powołano wiele działów, takich jak: etnograficzny, archeologiczny, historyczny, sztuki, winiarski, oświatowy oraz pracownia konserwatorska. Intensywne badania archeologiczne i etnograficzne, prowadzone na terenie województwa, przyczyniły się do znaczącego wzrostu zbiorów. W drugiej połowie lat sześćdziesiątych szczególne miejsce zajmowała ekspozycja winiarska, a w 1967 roku instytucja przyjęła nazwę „Muzeum Ziemi Lubuskiej”.

W latach 1978–1985 kanały organizacyjne uległy istotnym zmianom. Na bazie działów etnograficznego, archeologicznego i historycznego utworzono niezależne muzea w Ochli, Świdnicy i Drzonowie. Znaczną część przestrzeni wystawowej przeznaczono dla Galerii Autorskich, gdzie odbywały się indywidualne prezentacje współczesnych artystów, takich jak: Marian Kruczek, Jan Berdyszak oraz Lucyna Krakowska. Te galerie były wówczas znakiem rozpoznawczym muzeum.

W 1998 roku, program wystawowy Muzeum Ziemi Lubuskiej uległ istotnym zmianom, gdy instytucja przeszła pod nadzór Zarządu Województwa Lubuskiego. Większość galerii autorskich została zlikwidowana, a nacisk położono na prezentację lokalnego dziedzictwa kulturowego. Otworzono nowe stałe galerie poświęcone m.in.: malarstwu Tadeusza Kuntzego oraz historii Zielonej Góry. W 2001 roku utworzono Galerię „Nowy Wiek”, która prezentuje najnowsze trendy w sztuce współczesnej. W okresie tym, działania muzeum w zakresie ochrony i popularyzacji regionu nawiązywały do koncepcji „muzeum tożsamości”, stworzonej przez Andrzeja Toczewskiego, dyrektora muzeum w latach 1998–2015.

Ostatnie lata przyniosły dalszy rozwój instytucji. W latach 2019–2020 rozbudowano istniejący gmach muzeum, dodając nową część, która umożliwiła poszerzenie powierzchni wystawienniczej o ponad 800 m². Dzięki temu w instytucji zagościły nowe wystawy czasowe dotyczące historii Zielonej Góry oraz regionu lubuskiego, a także duża prezentacja sztuki współczesnej. Od 2015 roku na stanowisku dyrektora Muzeum Ziemi Lubuskiej pracuje Leszek Kania.

Zbiory

W zasobach Muzeum Ziemi Lubuskiej można znaleźć obecnie większą niż 17 tysięcy obiektów, co czyni je jednym z bogatszych muzeów w regionie. Największą część kolekcji stanowią dzieła sztuki współczesnej, których liczba przekracza 6 tysięcy. Zbiory Działu Sztuki Współczesnej obejmują wszystkie tradycyjne dziedziny sztuki, w tym malarstwo, grafikę, rysunek, rzeźbę, plakat, a także tkaninę, ceramikę oraz fotografię.

Co więcej, zbiory te uwzględniają także innowacyjne formy ekspresji, takie jak instalacje oraz dokumentacje akcji artystycznych. Wysoka jakość zbiorów zawdzięczana jest przede wszystkim malarstwu polskiemu, które w większości powstało po 1945 roku, a w tym także dziełom pochodzącym z kolekcji Złotego Grona.

Dział Sztuki Dawnej gromadzi ponad 2200 muzealiów, które obejmują rzeźbę, malarstwo, grafikę oraz rzemiosło. Cenne obiekty to rzeźby sakralne datujące się od XIV wieku do początku XX wieku, mające związek z Dolnym Śląskiem. W zbiorach znajdują się także prace z dawnego Heimatmuseum oraz przekazy powojenne. Zasoby malarskie tej grupy obejmują dzieła powstałe od XVI do początku XX wieku, w tym popularne na Śląsku malarstwo religijne oraz pejzażowe.

Niektóre kluczowe zbiory sztuki dawnej to portrety mieszczan z XIX i XX wieku, sztychy związane z ikonografią miast, ceramika, zegary, wyroby złotnicze, konwisarskie oraz narzędzia rzemieślnicze, które pokazują różnorodność i bogactwo lokalnej kultury.

Z kolei Dział Historyczny poszczycić się może ponad siedmioma tysiącami obiektów, w tym pocztówki, pieczęcie, afisze wyborcze, sztandary oraz plany i mapy. Ważną częścią tego działu jest Gabinet Numizmatyczny, który zawiera przeszło 4900 obiektów, takich jak monety, banknoty polskie i zagraniczne, medale, medaliony oraz plakiety. Muzeum ma niemal pełną kolekcję zielonogórskich zastępczych papierowych pieniędzy.

Na zakończenie warto wspomnieć o Działu Winiarskiego, który liczy sobie ponad 1500 eksponatów. Najcenniejsze zbiory to narzędzia oraz naczynia związane z produkcją wina, w tym kamionkowe, cynowe, szkło artystyczne oraz użytkowe, jak również ekslibrisy o tematyce winiarskiej oraz różne dzieła sztuki związane z kulturą picia i produkcją wina.

Ekspozycje stałe

Muzeum Ziemi Lubuskiej, z siedzibą w Zielonej Górze, od 2020 roku oferuje odwiedzającym różnorodne ekspozycje stałe, które ukazują bogactwo kulturowe regionu. Każda z wystaw przybliża mieszkańcom i turystom unikatowe aspekty lubuskiej tożsamości.

• dziedzictwo i współczesność. Zielona Góra – region lubuski,
• galeria Złotego Grona. Kolekcja sztuki polskiej XX wieku,
• galeria Śląskiej Sztuki Sakralnej,
• galeria Mariana Kruczka,
• galeria piastowskich książąt Śląska Lubuskiego,
• galeria Tadeusza Kuntzego,
• galeria witraży Marii Powalisz-Bardońskiej,
• kajetan Sosnowski – Wieża asymetryczna,
• muzeum Dawnych Tortur,
• muzeum Wina,
• sala Zegarowa.

Każda z tych ekspozycji ma na celu zwiększenie wiedzy na temat lokalnej historii i sztuki, a także dostarczenie niezapomnianych wrażeń podczas zwiedzania.

---

Oceń: Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze

---